هیچ‌کس درست نمی‌داند که سقاخوانی از کی شده سنت عزاداری نوش‌آبادی‌ها؛ هر چه هست این سنت، از پدرها به پسرها ارث رسیده تا آیینی کهن در میان ساکنان حاشیه کویر، ماندگار بشود. سقاخوانی آیین کهن عزاداری نوش‌آبادی‌هاست؛ آن‌قدر کهن که می‌توان نام آن را یادآور پیوند اساطیری عنصر آب با آیین‌های عزا در ایران باستان دانست...

خود نوش‌آبادی‌ها اما معتقدند که نام‌گذاری آیین عزای‌شان به نام سقایی، به روزگار حاکمانی می‌رسد که نمی‌خواسته‌اند مردم در سوگ سیدالشهدا عزاداری کنند. می‌گویند در زمان‌های قدیم حاکمان مانع برگزاری آیین‌های عزاداری بوده‌اند، برای همین هم نوحه‌خوان‌ها به بهانه آب دادن به مردم، مشکی یا کوزه‌ای به دوش می‌گرفته‌اند و همچنان که مردم را سیراب می‌کرده‌اند، نوحه می‌خوانده‌اند تا آیین عزا، زنده بماند.

هنوز هم اجرای سقایی در دیگر مناطق کاشان به این شکل است که نوحه‌خوان‌ها مشک یا کوزه آب بر دوش گرفته و در میان جمعیت با خواندن اشعاری به ذکر مظلومیت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) می‌پردازند؛ اما سقاخوانی نوش‌آباد، صرفا سبک خاصی از عزاداری است؛ نوعی عزاداری جمعی که بر پایه هم‌خوانی نوحه‌ها بنا شده است.

اهالی نوش‌آباد سنت سقاخوانی را از شامگاه روز عید غدیر بعد از نماز مغرب و عشا آغاز می کنند. حسینیه‌های نوش‌آباد، شامگاه عید غدیر پر می‌شود از نوای نوحه.

همزمان با این مراسم، سیاه پوش کردن شهر و برافراشتن پرچم‌های سبز و قرمز و سیاه در تکایا و حسینیه‌ها و در هر کوچه و خیابان هم انجام می‌شود؛ تا نوش‌آبادی‌ها آماده اقامه عزای محرم بشوند. حالا وقت آن است تا کسی در شهر بچرخد، و به صورتی نمادین خبر فرارسیدن ایام عزای حسینی را به گوش اهالی برساند. این، وظیفه سقاخوان‌هاست.

حرمت‌السادات متولی